Een Indiaas harmonium of pomporgel (wat Hansuman bij Ecstatic Chant / Kirtan bespeelt) wordt gebruikt bij Kirtan, Bhajans, Mantra-zingen, en allerlei andere Indiase muziek. In elke Ashram of tempel in India is er wel een te vinden, en veel mensen kunnen er enkele nummers op spelen. Wordt ook gebruikt in de klassieke muziek, maar het meest populair in de Indiase folk en populaire muziek.
Inhoud
Het Indiaas Harmonium
Het Indiaas harmonium is ontstaan uit een draagbare versie van het oude trap-harmonium.
In het midden van de 19e eeuw brachten missionarissen met de hand gepompte draagbare harmoniums van Franse makelij naar India. De kolonisten gebruikten het om thuis kerkmuziek te spelen.
Oorspronkelijk werd dit harmonium afgekeurd voor de Indiase muziek vanwege de buitenlandse afkomst, maar gaandeweg werd het aanvaard en omarmd. Na verloop van tijd heeft het harmonium de traditionele Indiase instrumenten Sarangi en Sarod vervangen als belangrijkste instrument voor de begeleiding van zang. Het was draagbaar, betrouwbaar en makkelijk te leren. Eigenlijk is het vergelijkbaar met de functie die in het Westen de Piano heeft.
Hoewel het Indiaas Harmonium is afgeleid van de Franse ontwerpen, werd het orgel in India op een unieke manier verder ontwikkeld. Zo is er de toevoeging van knoppen om een permanente grondtoon te laten klinken en een octaaf-koppeling (waardoor er 2 noten tegelijk klinken). Ook is er een mechanisme ontwikkeld om de toonsoort aan te passen.
Het Indiaas harmonium is populair gebleven tot op de dag van vandaag, en blijft een belangrijk instrument in vele genres van de Indiase muziek. Het is bijvoorbeeld een hoofdbestanddeel van vocale Noord-Indiase klassieke muziek concerten. Je treft het harmonium ook vaak aan in de Indiase huizen.
En in iedere Hindu of Sikh tempel over de hele wereld is altijd wel minimaal 1 harmonium te vinden.
Als je harmonium wil leren spelen heeft the Bhakti Breakfast Club instructie-video’s over hoe Indiaas harmonium te leren spelen bij Kirtan.
Een bekende Pakistaanse bespeler van het Indiaas Harmonium is de zanger Nusrat Fateh Ali Khan.
Geschiedenis Indiaas Harmonium
Het Indiaas harmonium was tot 1990 een onbekend instrument, maar wordt nu vooral in de VS enorm populair door oa. Krishna Das en Jai Uttal en Nusrat Fateh Ali Khan. Harmoniums zijn te horen op CD’s van bijvoorbeeld Paul Simon, Tom Petty, Tom Waits, Beck…
Indiërs pasten het instrument aan voor eigen gebruik en ontwikkelde verschillende stemmingen. Traditioneel werden ze “gelijkzwevend” gestemd, zoals een piano. Alle afstanden tussen de noten worden gelijkgetrokken, zodat je in alle toonsoorten kan spelen. Maar Indiërs zonder ervaring met de Europese stemming, gebruikten wat bekend staat als “reine stemming”, op basis van natuurlijke boventonen. Bij een “rein stemming” wordt het middelste deel van het toetsenbord afgestemd op een specifiek toonsoort binnen het toonbereik van de zanger. De rest van de rieten worden dan op het gehoor natuurzuiver op de grondtoon afgestemd in plaats van met een stemapparaat. Een rein afgestemd instrument is alleen bruikbaar voor het spelen in 1 toonsoort. Een gelijkzwevend afgestemd harmonium zal goed klinken in iedere willekeurige toonsoort. Geleidelijk aan zijn de Indiase harmonium-spelers in India afgestapt van de reine stemming, en werden steeds vaker spelen gelijkzwevend gestemde harmoniums gebruikt.
Het originele Trapharmonium
Het oorspronkelijke harmonium is een groot instrument, waarbij het geluid geproduceerd wordt door 2 blaasbalgen. Deze worden aangedreven door 2 pedalen, die door de bespeler van het harmonium beurtelings worden ingetrapt. Zo wordt de lucht langs de metalen tongetjes of rietjes geblazen. Deze metalen tongetjes gaan dan tillen, waardoor er een toon klinkt.
Dit trapharmonium werd vroeger veel gebruikt in kleine kerken en kapellen, waar een compleet orgel te groot of te duur zou zijn. Ze werden ook thuis gebruikt. Het is eigenlijk een beetje de voorloper van het elektronische orgel of keyboard. Toen in de 30er jaren het elektronisch orgel werd uitgevonden liep de populariteit van het trapharmonium snel achteruit.
De Indiase variant is ontstaan uit een draagbare versie van het trapharmonium. Pluspunt is ook dat het trapharmonium niet ontstemt door vocht of temperatuursverschillen of warmte, wat bij een piano wél gebeurt.
Les op Indiaas Harmonium
Ik geef ook les aan beginners op Indiaas Harmonium
Links
- Ecstatic Chant / Kirtan-Mantra zingen met Indiaas Harmonium.
- Engelse Wikipedia over het Indiaas Harmonium.
- Wikipedia Nederland over het Trapharmonium.
nice post thanks for posting